A+ R A-

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

E-mail Εκτύπωση PDF

Ομιλία Νικολάου Καλτσά

trip_EAM11_lΣας καλωσορίζουμε απόψε στην παρουσίαση μιας ξεχωριστής περιοδικής έκθεσης.

Όχι σαν αυτές που παραδοσιακά διοργανώνει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μεγάλες σε μέγεθος και σε αριθμό εκθεμάτων, αλλά πολύ μικρή και ουσιαστικά με ένα μόνο έκθεμα που πλαισιώνεται από πλούσιο πληροφοριακό υλικό.

Καταρχήν, η έκθεση αυτή δεν είναι μόνον αρχαιολογική. Στον τομέα της έρευνας, η βασική της ιδιαιτερότητα είναι ο διεπιστημονικός χαρακτήρας. Αρχαιολογία, Ιστορία, Παλαιοανθρωπολογία, Ιατρική, Οδοντιατρική, Βιολογία και Παλαιοπαθολογία σε αγαστή συνεργασία, με ισομερή συμμετοχή, καταθέτουν από κοινού ένα αδιαμφισβήτητο διεπιστημονικό αποτέλεσμα.

Διεπιστημονικές συνεργασίες αυτού του είδους αποτελούν πλέον πάγια τακτική για την αρχαιολογική έρευνα και τα αποτελέσματά τους έχουν φωτίσει σημαντικά την ιστορική πορεία του ανθρώπου. Έτσι, γνωρίζουμε, για παράδειγμα τι καλλιεργούσαν ή τι έτρωγαν οι άνθρωποι στην αρχαιότητα, πόσο ύψος είχαν, το μέσον όρο ζωής τους, το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας κ.ά. Η διεθνής βιβλιογραφία είναι ογκώδης.


trip_EAM1_lΟι ιστορικές πηγές, και συγκεκριμένα ο Θουκυδίδης, μας πληροφορεί για το λοιμό που έπληξε την Αθήνα στα πρώτα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο λοιμός αυτός αποδείχτηκε αρχαιολογικά με την ανασκαφή και την αποκάλυψη των ομαδικών τάφων, στον Κεραμεικό, επιβεβαίωση του αποδεκατισμού των Αθηναίων.

Από τις εξετάσεις των κρανίων των νεκρών, η ιατρική και η βιολογία απέδειξαν ότι ο λοιμός ήταν τυφοειδής πυρετός. Η οδοντιατρική καθόρισε το φύλο και την ηλικία των νεκρών.

Το ιδιαίτερο και το ξεχωριστό στην παρούσα διεπιστημονική έρευνα είναι η απτή μορφή του αποτελέσματος.Το πρόσωπο μιας μικρής ανώνυμης 11χρονης Αθηναίας, που υπήρξε ένα από τα δεκάδες χιλιάδες θύματα του τυφοειδούς πυρετού του 430 π.Χ. Τη φιλοξενούμε, αναπλασμένη και ζωντανή. Εδώ και πολλά χρόνια, από τη στιγμή που άρχισε η έρευνα γύρω από αυτήν, της δόθηκε το όνομα Μύρτις. Μας κοιτάζει κατάματα και μας προσφέρει τη δυναμική που δεν προσφέρει τόσο έντονα η φιλολογική περιγραφή του γεγονότος του λοιμού.

trip_EAM9_lΟ θάνατός της μας διακινεί συναισθηματικά περισσότερο κι από τον θάνατο του μεγάλου Περικλή, που ήταν κι αυτός ένα από τα θύματα εκείνης της επιδημίας. Αυτή η διακίνηση του ανθρώπινου θυμικού είναι κατά τη γνώμη μου το ξεχωριστό, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, η δυναμική που εμπεριέχεται σε αυτή τη έκθεση.

Και αυτή η ιδιαιτερότητα ενισχύεται και προσαυξάνει μέσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο οποίο εκτίθενται πλήθος επιτάφιων γλυπτών και αναγλύφων.

Έτσι, η φιλοξενία της Μύρτιδος φορτίζεται με τη μεταφυσική δυναμική της αρχαίας «Δεξίωσης». Η Μύρτις συναντιέται με τη σώφρονα Αριστύλλα, τον μικρό Δίκαιο, γιο του Φιλοκλέους, τη Μνησαγόρα και τον μικρό της αδερφό Νικοχάρη και τόσα άλλα επώνυμα και ανώνυμα παιδιά του 5ου αι. π.Χ. με την ίδια μοίρα, του πρόωρου θανάτου.

Η Μύρτις ζωντανεύει, συναντιέται και συνομιλεί μαζί τους και μαζί μας. Η απτή της παρουσία φέρνει στο προσκήνιο τη βαθύτερη έννοια της ζωής, αλλά και της μνήμης που νικάει τον θάνατο. Προσθέτει στα έργα του παρελθόντος την ανθρώπινη διάσταση. Καταργεί τις αποστάσεις, χρονικές και τοπικές. Ενεργοποιεί τον νου και διακινεί την ψυχή και το πνεύμα στη σύγχρονη πραγματικότητα. Διδάσκει τους δυνάμενους να διδαχτούν για τις πραγματικές και ουσιαστικές ανθρώπινες αξίες, καθώς η ίδια είναι θύμα των δεινών του πολέμου.

 

trip_EAM2_l

Σας καλώ να προσεγγίσουμε έτσι, με ανοιχτή την καρδιά, αυτή την ιδιαίτερη έκθεση.

Ευχαριστώ τον καθηγητή κύριο Μανώλη Παπαγρηγοράκη, καθώς και το Πανεπιστήμιο Αθηνών για την προσφορά της έκθεσης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τον ευχαριστούμε, επίσης, για την προθυμία του να συμμετέχει και στις εκπαιδευτικές δράσεις του Μουσείου, που έχουν προγραμματιστεί στη διάρκεια της έκθεσης.

 

 

Ομιλία Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη

trip_EAM12_lΑπόψε βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να συνοδεύω τη Μύρτιδα στην επίσκεψή της στο πρώτο και αρχαιότερο Μουσείο της Ελλάδας, χώρο στον οποίο θα μείνει για τρεις περίπου μήνες παρέα με τις φίλες και τους φίλους της, την Αριστίλλη, τη Μνησαγόρα, τον Δίκαιο και τον Νικοχάρη. Το ταξίδι της ξεκίνησε από το ολοκαίνουριο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως, ενώ για δύο μήνες παρέμεινε στον φιλόξενο χώρο του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας στην Κηφισιά. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στεγάζει τα σημαντικότερα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνης και ιστορίας, έτσι ώστε αποτελεί μεγάλη τιμή για τη «Μύρτιδα», έργο στο μεγαλύτερο μέρος του επιστημονικό, να φιλοξενείται σε τούτο τον χώρο. Ευχαριστώ τους αρχαιολόγους κ. Καλτσά, Διευθυντή του Μουσείου και κα Χριστοπούλου, Διευθύντρια Δημοσίων Σχέσεων. Η δημιουργία της Μύρτιδος υπήρξε επιτυχής έκβαση πολυετούς ερευνητικής προσπάθειας και συνεργασίας τόσο της ιατρικής ερευνητικής ομάδας όσο και της ομάδας ανάπλασης του προσώπου της, που οργανώθηκαν κυρίως στον Ελλαδικό χώρο αλλά  και στο εξωτερικό, για τη μελέτη του συγκεκριμένου υλικού και την απεικόνιση ενός αρχαίου παιδικού προσώπου. Ο κόσμος της αρχαιότητας έχει γίνει γνωστός, επιπλέον των φιλολογικών πηγών, από τα μνημεία και τα άλλα ευρήματα των ανασκαφών, που διατηρήθηκαν άφθαρτα από τον χρόνο ή με τη θαμπάδα και τη φθορά που άφησε πάνω τους ο χρόνος. Σήμερα έρχεται η ιατρική επιστήμη και η τεχνολογία να αυξήσουν τις γνώσεις μας και να μας δώσουν πληροφορίες που μέχρι τώρα θεωρούσαμε χαμένες για πάντα.

trip_EAM3_l

Ξεκινώντας από το Πανεπιστήμιο του Bergen της Νορβηγίας τον προηγούμενο αιώνα, μελέτησα αρχαιολογικό υλικό που χρονολογείται από το 1900 π.Χ. –Μεσοελλαδική εποχή– μέχρι περίπου το 300 π.Χ., με σκοπό να διερευνήσω και να αποτυπώσω τα κρανιοπροσωπικά χαρακτηριστικά των αρχαίων Ελλήνων, έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει η ανασύνθεση του κρανίου και του προσώπου τους και να συγκριθεί με αυτό του σύγχρονου Έλληνα.

Μέρος του σκελετικού υλικού που χρησιμοποιώ στις ερευνητικές εργασίες μου προέρχεται από αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή του Κεραμεικού, του αρχαίου νεκροταφείου της Αθήνας. Στη μελέτη που κατέληξε στην ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος χρησιμοποιήθηκε, με άδεια του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σκελετικό υλικό ανασκαφής της περιόδου 1994-1995, της Γ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την εποπτεία της αρχαιολόγου κ. Έφης Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη. Τους ευχαριστώ όλους.

Ο ομαδικός τάφος απ’ όπου προήλθε το σκελετικό υλικό χρονολογήθηκε με αξιολόγηση των αρχαιολογικών ευρημάτων μεταξύ 430 και 426 π.Χ., δηλαδή στην εποχή που ξέσπασε ο Λοιμός των Αθηνών. Με βάση τα ευρήματα αυτής της ομαδικής ταφής, όπου διαπιστώθηκε έλλειψη του τελετουργικού που υπαγορευόταν από τα ήθη και τα έθιμα της εποχής αλλά και βιασύνη, σχεδόν πανικός, διατυπώθηκε η θεωρία ότι επρόκειτο για θύματα του Λοιμού. Αποφασίστηκε η εφαρμογή των πλέον σύγχρονων εργαστηριακών μεθόδων DNA για τη διερεύνηση της αιτίας που προκάλεσε τον θάνατό τους και, εν συνεχεία, η μελέτη της κατατομής του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος των Αθηναίων της εποχής εκείνης.

trip_EAM10_lΩς προς τον αιτιολογικό παράγοντα του μεγάλου Λοιμού των Αθηνών, πολλές αναφορές, μελέτες και συμπεράσματα έχουν εμπλουτίσει τις σχετικές έρευνες. Αυτή η μεγάλη ποικιλία οφείλεται στο γεγονός ότι η κλινική εικόνα καμίας από τις σύγχρονες μορφές ασθενειών δεν συμπίπτει ικανοποιητικά με τα χαρακτηριστικά σημεία και συμπτώματα της νόσου που προκάλεσε το Λοιμό, όπως περιγράφονται από τον Θουκυδίδη. Η αδυναμία τεκμηρίωσης μέχρι σήμερα οποιασδήποτε υπόθεσης σχετικά με την αιτία του Λοιμού οφειλόταν στην έλλειψη κατάλληλου παλαιοπαθολογικού υλικού, η ανάλυση του οποίου, ενδεχομένως, θα οδηγούσε στην αναδρομική διάγνωση του υπεύθυνου λοιμογόνου παράγοντα.

Η έρευνα για τον προσδιορισμό της αιτίας του Λοιμού των Αθηνών ήταν πρωτότυπη και δύσκολη, επειδή στον Ελλαδικό χώρο δεν υπήρχε εξειδικευμένο ερευνητικό κέντρο ούτε τεχνογνωσία για το αρχαϊκό DNA. Επιπλέον, επρόκειτο για έρευνα με υψηλό κόστος, αφού έπρεπε να αναζητηθεί ο υπαίτιος λοιμογόνος παράγοντας μεταξύ πολλών. Έχει αποδειχθεί ότι η ανάλυση του DNA του πολφού των δοντιών μπορεί να οδηγήσει στην αναδρομική διάγνωση ακόμα και αρχαίων μολυσματικών ασθενειών, εφ’ όσον όμως συνοδεύονταν από μικροβιαιμία. Η διερεύνηση του παθογόνου παράγοντα αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με ερευνητικό πρωτόκολλο που χρησιμοποιεί υλικό από την εσωτερική (πολφική) κοιλότητα δοντιών, καθώς πρόσφατες μελέτες των Γάλλων καθηγητών της Ιατρικής σχολής της Μασσαλίας, Rault και Drancourt, έχουν δείξει ότι μετά τον θάνατο τα δόντια διατηρούνται ακέραια για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, με την πολφική κοιλότητα και το περιεχόμενό της στεγανό και ανεπηρέαστο από εξωτερικές επιμολύνσεις.

trip_eam4_l
Ως υλικό της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν ακέραια δόντια που εξήχθησαν από τρεις τυχαία επιλεγμένους νεκρούς του ομαδικού τάφου του Κεραμεικού. Η εργαστηριακή έρευνα διήρκεσε αρκετό καιρό, αφού τα έξι πρώτα αντιδραστήρια για διαφορετικούς λοιμογόνους παράγοντες δεν έδωσαν αποτέλεσμα. Στο 7ο, ωστόσο, παρατηρήθηκε θετικός πολλαπλασιασμός τριών γονιδίων, που αντιστοιχούσαν στον μικροβιακό παράγοντα ο οποίος είναι υπεύθυνος για την εκδήλωση «τυφοειδούς πυρετού». Η αντιστοιχία των τριών γονιδίων που διερευνήθηκαν στο αρχαίο στέλεχος του μικροβίου, σε σχέση με τις γνωστές αλληλουχίες του σύγχρονου στελέχους, έφθασε το 96%. Ως αποτέλεσμα, είναι εύλογο να θεωρηθεί ότι ο τυφοειδής πυρετός συμμετείχε στην αιτιολογία του Λοιμού της Αθήνας, είτε αποκλειστικά είτε σε συνδυασμό με κάποιον άλλο, προς το παρόν άγνωστο, λοιμογόνο παράγοντα.

Ολοκληρώνοντας την πρώτη φάση της έρευνάς μας το 2006 και έχοντας ήδη τα πρώτα αποτελέσματα ξεκινήσαμε το δεύτερο πρωτόκολλο, για τη μελέτη του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος και της κατατομής των προγόνων μας.

trip_EAM5_lΜέσα στον ομαδικό τάφο υπήρχαν άντρες γυναίκες και παιδιά, ένα δε από τα κρανία που μου τράβηξε την προσοχή ήταν ένα παιδικό κρανίο το οποίο διατηρούσε την κάτω γνάθο του – και κάτι ακόμα πιο σπάνιο, συνυπήρχε η μόνιμη οδοντοφυΐα με μέρος της νεογιλής. Πρώτα προσδιορίστηκε η ηλικία και το φύλο του ατόμου στο οποίο ανήκε το κρανίο, πράγμα που σε μικρή ηλικία είναι αρκετά δύσκολο. Απόλυτα βέβαιοι θα ήμασταν μόνο αν είχαμε ανάλυση DNA. Έτσι η ηλικία προσδιορίστηκε μέσω της πανοραμικής ακτινογραφίας, παρατηρώντας την τελείωση των ριζών των δοντιών, ενώ το φύλο προσδιορίστηκε ανθρωπολογικά. Επρόκειτο για ένα κορίτσι 11 περίπου ετών, στο οποίο η ερευνητική ομάδα έδωσε το όνομα «Μύρτις».

Η ανάπλαση του προσώπου δεν ήταν κάτι καινούργιο γιατί ήδη στην Ελλάδα είχε γίνει η ανάπλαση του προσώπου του Φιλίππου του Β΄, από ελάχιστα σκελετικά δομικά στοιχεία του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος που είχε στη διάθεσή της η τότε ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Manchester. Αντίθετα, στη Μύρτιδα υπήρχαν όλα τα ανατομικά σκελετικά στοιχεία του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος, δηλαδή ένα ατόφιο κρανίο, στοιχείο σημαντικό για την αξιοπιστία του τελικού αποτελέσματος.

Η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για την ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος είναι γνωστή ως τεχνική «Manchester», βασίζεται δε στον συνδυασμό δύο μεθόδων: η πρώτη είναι η χρήση δεικτών ή καρφίδων που υποδεικνύουν το πάχος των ιστών, λαμβάνοντας υπόψη την προέλευση, το φύλο, τις συνθήκες διαβίωσης και την ηλικία, ενώ η άλλη μέθοδος είναι το σκάλισμα των υποκείμενων μυών.

trip_EAM6_lΗ ανάπλαση δεν πραγματοποιήθηκε φυσικά πάνω στο σπάνιο εύρημα του αρχαίου κρανίου, επειδή η επέμβαση θα ήταν καταστροφική, αλλά κατασκευάστηκε ένα πιστό αντίγραφο, ακολουθώντας τη μεθοδολογία που ακολουθούν οι πλαστικοί χειρουργοί σε περιπτώσεις ελλειμμάτων τόσο οστίτη ιστού όσο και μυϊκής μάζας. Αφού πρώτα το κρανίο σκαναρίστηκε σε ειδικό αξονικό τομογράφο, τα στοιχεία μεταφέρθηκαν σε εξειδικευμένο κέντρο της Κρήτης για την κατασκευή του αντιγράφου, για όλες τις φάσεις του οποίου απαιτήθηκε η χρησιμοποίηση της τελευταία λέξης της τεχνολογίας.

Στα ΤΕΙ Χανίων Κρήτης υλοποιήθηκε σε τρισδιάστατη μορφή το κρανίο της Μύρτιδος. Αυτή η τριών διαστάσεων ανασύνθεση έγινε με σκοπό να χρησιμοποιηθεί το μοντέλο ως βάση για να γίνει η ανάπλαση της αρχαίας μορφής, και πάνω σε αυτό το πρόπλασμα να χτιστεί το πρόσωπό της. Δημιουργήθηκε εκ του μηδενός ένα ακριβές αντίγραφο του αρχαίου κρανίου.

Για να επιβεβαιωθεί η αξιοπιστία του αντιγράφου ακολουθήθηκε η ορθοδοντική μεθοδολογία της αλληλεπίθεσης των κεφαλομετρικών ακτινογραφιών, δηλαδή η κεφαλομετρική ακτινογραφία του αρχαίου κρανίου συγκρίθηκε με αλληλεπίθεση με την κεφαλομετρική ακτινογραφία του μοντέλου, με αποτέλεσμα οι δύο κεφαλομετρικές αναλύσεις να συμπίπτουν.

Στη συνέχεια, το πιστό αντίγραφο του κρανίου της Μύρτιδος στάλθηκε σε ειδικό αρχαιολόγο-γλύπτη στη Σουηδία, όπου ξεκίνησε η ανάπλασή του. Το πρώτο βήμα ήταν το χτίσιμο του προσώπου, κάθε μυς ξεχωριστά, χρησιμοποιώντας ειδική πλαστελίνη. Χρησιμοποιήθηκαν προσθετικοί οφθαλμοί και, λαμβάνοντας υπόψη την καταγωγή της, αποφασίστηκε το καστανό ως το χρώμα των ματιών της, τα οποία τοποθετήθηκαν μέσα στους οφθαλμικούς κόγχους.

trip_EAM7_l Σκαλίστηκαν περίπου 20 διαφορετικοί μύες, με πρώτους τον κροταφίτη και τον μασητήρα. Δημιουργήθηκαν οι μύες του στόματος, ενώ το εύρος του στόματος και το πάχος των χειλιών εκτιμήθηκαν από την οδοντική μορφολογία. Μια περιοχή του προσώπου που είναι δύσκολο να αποδοθεί σωστά είναι τα χείλη, όμως στην περίπτωση της Μύρτιδος το γεγονός ότι διετηρείτο πλήρης ο οδοντικός φραγμός, καθώς και η ειδικότητά μου του ορθοδοντικού, συνέβαλαν ουσιαστικά στο να αναπλασθούν τα χείλη της πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη αληθοφάνεια δημιουργήθηκε ένα αμυδρό μειδίαμα, που της προσέδωσε μια πιο παιδική έκφραση. Οι μύες γύρω από τη μύτη καθώς και οι ζυγωματικοί μύες ήταν οι επόμενοι που σχηματοποιήθηκαν και σκαλίστηκαν με προσοχή, ενώ ο μετωποϊνιακός μυς κάλυψε τη μετωπιαία χώρα.

Δημιουργήθηκε ο σφιγκτήρας των βλεφάρων καλύπτοντας τα μάτια της, ενώ μελετήθηκε προσεκτικά το σχήμα των οφθαλμικών κόγχων της Μύρτιδος, καθώς επηρεάζει το σχήμα και τη διεύθυνση των βλεφάρων και των φρυδιών. Σκαλίστηκε ο στερνοκλειδομαστοειδής μυς και ο τραπεζοειδής μυς και στη συνέχεια η παρωτίδα. Το σχήμα του ρινικού τρήματος χρησιμοποιήθηκε για να προσδιοριστεί το μέγεθος και το εύρος της μύτης.

Η ανάπλαση των αυτιών είναι ιδιαιτέρως δύσκολη. Αυτό που μπορεί να καθοριστεί είναι η θέση τους καθώς επίσης και η γωνία τους, η οποία συνήθως ακολουθεί τη γωνία της γνάθου. Επομένως, τα αυτιά της Μύρτιδος σκαλίστηκαν με στόχο να εναρμονιστούν με το υπόλοιπο πρόσωπο. Λόγω του ότι η Μύρτις ήταν παιδί κατά την περίοδο του θανάτου της, σκαλίστηκε αρκετή ποσότητα υποδόριου λίπους, ώστε να καλύπτει τμήματα της υποκείμενης μυϊκής δομής. Ταινίες πηλού τοποθετήθηκαν πάνω από τη μυϊκή δομή αναπαριστώντας το δέρμα. Η υφή και οι λεπτομέρειες του δέρματος δέχτηκαν περαιτέρω επεξεργασία ώστε να δοθεί μια πιο ρεαλιστική εντύπωση.

Η κόμμωσή της όπως παρουσιάζεται σήμερα απαντά σε κεφαλές που αποδίδονται στον Πραξιτέλη: έχουν όλες δύο ταινίες και τα μαλλιά δένονται πίσω σε κότσο, που διαφοροποιείται ως προς τον όγκο των μαλλιών και τη διάταξη των ταινιών. Το ιμάτιό της, επίσης, σχεδιάστηκε αντιγράφοντας ιμάτια της εποχής που έζησε η Μύρτις.

trip_EAM8_lΗ προσπάθεια της ανάπλασης ενός αρχαίου κρανίου είχε ως βασικό στόχο να πληροφορήσει τον θεατή για την εικόνα ενός αρχαίου προσώπου όπως ήταν στη πραγματικότητα, και όχι να επιβεβαιώσει την εξιδανικευμένη μορφή των πολιτών της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, έτσι όπως την απεικόνισαν οι καλλιτέχνες. Μπορεί τα έργα τέχνης της αρχαιότητας να μας φέρνουν σε επαφή με τις αισθητικές αξίες της εποχής, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τις πολιτισμικές συγκρούσεις, τις κοινωνικές μεταβολές και τις οικονομικές συνθήκες, όμως η ανάπλαση ενός αρχαίου προσώπου μας φέρνει πιο κοντά στον ίδιο τον άνθρωπο, στα σταθερά και στα μεταβλητά του γνωρίσματα. Περισσότερο μάλιστα όταν πρόκειται για το πρόσωπο ενός παιδιού που έζησε στην Αθήνα, ή τουλάχιστον πέθανε στην Αθήνα, την εποχή που αυτή έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο ως πανελλήνιο πνευματικό κέντρο, που δημιουργούσε ό,τι πιο ωραίο, άφθαρτο και αιώνιο μπορεί να δημιουργήσει μια ευνομούμενη κοινότητα, τον «κλασικό πολιτισμό».

Μέσα στον σημερινό πολιτισμό της εικόνας, όπου βομβαρδιζόμαστε κάθε στιγμή και οπουδήποτε βρισκόμαστε από εικόνες, ήρθε το πρόσωπο της Μύρτιδος όχι μόνο να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας αλλά και να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε μια εποικοδομητική συνομιλία με το παρελθόν, να επιτύχουμε μια πιο ουσιαστική συνάντηση με τους προγόνους μας, μια σύγχρονη «Δεξίωση». Σίγουρα υπάρχει κάτι μεταφυσικό στη συνάντηση της Μύρτιδος με την Αριστίλλη, τη Μνησαγόρα, τον Δίκαιο ή τον Νικοχάρη, κορίτσια κι αγόρια κι εκείνα με κοινή μοίρα, όπως λέει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Νικόλαος Καλτσάς, η «μεταφυσική συνάντηση» με τη Μύρτιδα, ωστόσο, αποτυπώθηκε πριν από είκοσι επτά χρόνια από την ποιήτρια Λητώ Σεϊζάνη σ’ ένα ποίημά της με τίτλο «Μύρτη»:

 

ΜΥΡΤΗ (Λητώς Σειζάνη 1983)

Το πρόσωπό σου μου αρέσει…
Παλιάς εποχής τα μαλλιά σου…
Ξεχασμένη στην αχλύ, στο παρελθόν σου
Έσκυψες να κοιταχτείς μες στο νερό…
Ήσουνα τόσο χλωμή και τόσο κουρασμένη…
Στη λεωφόρο των Τάφων του Κεραμεικού
Είδες την Ηγησώ σ’ ένα ωραίο αντίγραφο
Και το Δεξίλεω, πλούσιο, χαντακωμένο ιππέα…
Κι εσύ περπάτησες προς τον Ηριδανό
Που πήγαζε από το Λυκαβηττό…
Του παρελθόντος η ομίχλη σε πήρε
Σε τύλιξε στα πέπλα της…
Κι ο ήλιος καρφωμένος, ανελέητος
Το ίδιο για νεκρούς και ζωντανούς
Το πρόσωπό σου μου αρέσει
Χαμένη πια στις σκόνες του γαλαξία
Μη! Μην τις τινάζεις από πάνω σου
Θα υπάρξει και για σένα
Μια στήλη στον Κεραμεικό…




trip_EAM2_l

Επόμενος σταθμός

Χορηγοί


cosmote2a
athina_984
skai
parisianou2
3M
catering

 

 

Επισκέπτες

  • Εμφανίσεις Περιεχομένου : 2925346

Η Μύρτις, φίλη του ΟΗΕ

Το μήνυμά της στους ηγέτες του κόσμου (μεταφράζεται σε 24 γλώσσες!)


Περισσότερα...